Aardbevingsgebied Archieven - DAAD Architecten

Ecologisch bouwen is de toekomst

Met twee geslaagde open dagen op het unieke project aan De Woert in Hijken heeft Woonservice samen met DAAD Architecten, Van Dijk Bouwgroep en WOOWN wederom laten zien dat ecologisch, circulair en duurzaam bouwen mogelijk is. De bijeenkomsten vonden plaats op de productielocatie in Hardenberg én de bouwplaats in Hijken.

Tijdens deze inspiratie sessies gaven alle betrokken partijen met hun verhalen een inkijkje in de keuzes, ambities en uitdagingen van dit biobased bouwproject. Zo werd een helder beeld geschetst hoe een gezamenlijke visie op biobased bouwen is vertaald naar de praktijk: door de toepassing van hout, biobased isolatiematerialen, low-tech installaties, slimme detailleringen én de integrale samenwerking tussen alle betrokken partijen.

Ecologisch bouwen vraagt om lef, samenwerking en het delen van kennis. Door te kiezen voor prefab, natuurlijke materialen en innovatieve technieken, realiseren we woningen die klaar zijn voor de toekomst.

Lees ook: Biobased en betaalbaar wonen in Hijken – DAAD Architecten

Wat maakt een hofje typisch Gronings?

Het hofje, een gezamenlijk binnenterrein met daaromheen meerdere kleine woningen, is niet typisch Gronings. Het verschijnsel is ontstaan in de dertiende eeuw om in de grote Nederlandse steden onderdak te bieden aan armen, weduwen en zieken. Tegenwoordig spreken deze hofjes nog erg tot de verbeelding en zijn het, door de schaal en het gevoel van saamhorigheid, geliefde locaties voor particulieren om in te wonen.

Op uitnodiging van Goud Wonen hebben de ontwerpers van DAAD zich gebogen over de vraag om een woonhof met 22 woningen in Uithuizen te creëren. Voor deze opgave wilden wij een typisch Gronings hofje maken. Maar wat is dan typisch Gronings?
Met name in de binnenstad van Groningen zien we hofjes met een duidelijke architectonische samenhang en waar de op het hof georiënteerde woningen zorgen voor een prettige geborgenheid en sociale harmonie. De vorm van deze Groninger architectuur kenmerkt zich door een heldere massaopbouw in baksteen met verticale raamopeningen. De kwaliteit zit niet zozeer in decoratie, maar juist in eenvoud en goede verhoudingen.

In de architectuur hebben wij gezocht naar diezelfde sterke onderlinge samenhang zodat het hof, waar de menselijke schaal de basis vormt, als een eenheid in de wijk te ervaren is. Met de keuze voor eenvoud en rust wordt gerefereerd naar deze nuchtere Groninger architectuur in Gronings rood wat wellicht een uiting is van het karakter van de Groninger zelf.
De entrees van de woningen komen aan zogeheten Delftse stoepjes te liggen die als een overgangszone tussen de publieke straat en de privé woning fungeren. Deze worden ingericht met plantenborders, om zo het hof verder te vergroenen en het regenwater goed te laten infiltreren, en bankjes, waardoor tussen buren en buurtbewoners meer sociale interactie kan ontstaan.

Om de woningen aardbevingbestendig te maken is er gekozen voor een combinatie van een betoncasco met HSB gevels en binnenwanden. De HSB gevels worden damp-open uitgevoerd zodat deze positief bijdragen aan een gezond binnenklimaat en de koelbehoefte in de zomer minimaliseren. Ook de voorgestelde bakstenen zijn duurzaam. Het is een ‘restproduct’ uit de steenstripindustrie. Na het verzagen tot strips blijft een prachtige hoogwaardige baksteen over met mooie structuur in de kenmerkende Gronings Rode kleur.

Kerk in Wirdum feestelijk heropend na restauratie

Het was prachtig weer in Wirdum, er klonk muziek en de deuren van de kerk stonden weer wijd open. Tot grote vreugde van Robert Spannenberg, secretaris van de plaatselijke commissie Wirdum van Groninger Kerken en de tientallen mensen die op de heropening van ‘hun’ kerk waren afgekomen.

De kerk is gebouwd in het begin van de 13e eeuw en had oorspronkelijk een romaans karakter. Binnen vinden we enkele muurschilderingen, vermoedelijk gemaakt omstreeks 1400. Wegens het herstel van aardbevingsschade was de kerk enkele maanden gesloten maar nu kan ‘ie weer elke dag open, voor een huwelijk, afscheid of voor culturele bijeenkomst.

DAAD architecten heeft het volledige restauratietraject verzorgd. Van schadeopname/inventarisatie en het aanvragen van de offertes en omgevingsvergunning tot de wekelijkse controle van het werk de financiële afwikkeling. De werkzaamheden betroffen vooral herstel van bevingsschade in het voeg- en metselwerk aan de buitenkant en vervanging van stucwerk en schilderwerk in het interieur.

“De constructie en technische staat waren gelukkig prima. Voor de reparaties werkten we met eenzelfde soort mortel als vroeger en kozen een steensoort die wat hardheid, structuur en uitstraling betreft identiek is aan de rest.”

– Erwin van der Veen, DAAD architecten –

Op dit moment is de voorbereiding bezig voor het onderhoud van de dakruiter, het torentje op de nok van de kerk.

Het Schathoes onder dak.

Een van de parels in het Groninger landschap is Ekenstein, een historische buitenplaats ten westen van Appingedam met grote cultuurhistorische waarde.

Omdat het in aardbevingsgebied ligt wordt er hard gewerkt aan het versterken van de gebouwen op het landgoed. De versterkingswerkzaamheden aan het landhuis en de kinderboerderij zijn inmiddels afgerond. Zo zijn in de kap van het Landhuis de hotelkamers gesloopt, om de knooppunten van de kapconstructie te kunnen versterken.

De volgende fase van de werkzaamheden concentreren zich rondom het Schathoes, zo geheten naar de ‘schat van de boer’ (zijn veestapel). Bouwdelen uit de jaren 90 worden verwijdert, zodat het oorspronkelijke ensemble weer afleesbaar wordt. De voormalige schuur krijgt een nieuwe fundering en verstevigingen in kapconstructie, de oude gebinten blijven echter behouden. Naast seismische versterkingen wordt dit bijgebouw grootscheeps gerenoveerd en verduurzaamd, met behoud van monumentale waarden. Op basis van een oude pui die tijdens de sloop is aangetroffen zullen de gevels in oude glorie worden hersteld. Het schathoes wordt met respect voor het monument na-geïsoleerd en voorzien van nieuwe klimaatinstallaties. Tijdelijk is er een grote overkapping geplaats om de invloed van weerselementen te verminderen. Naar verwachting is het project gereed in maart 2026.

Bekijk ook Versterking gestart van Landgoed Ekenstein – DAAD Architecten

‘Huilende Bruid’ wordt hersteld en verduurzaamd

De onlangs verschenen documentaire ‘Huilende Bruiden’ van Tom Tieman vertelt het verhaal over de teloorgang van de statige herenboerderijen in Oost-Groningen. Boerenkathedralen, de een nog mooier en groter dan de ander. Het rijke uiterlijk danken ze aan de ongekende welvaart ten tijde van de Graanrepubliek in de 19e eeuw. Nu dreigen veel van deze monumentale boerderijen te verkommeren tot onbewoonbare ruïnes. Één van die bruiden is de Oldambtster boerderij van Boelo en Annemarie te Drieborg.

‘Te groot om te bewaren, te kostbaar om weg te doen’
In juni 2023 kreeg DAAD opdracht om de GRRG-subsidie aan te vragen voor de monumentale boerderij van Boelo en Annemarie. Boer Boelo ten Have is de 6e generatie van zijn familie die op de boerderij woont en werkt. Maar door daling van het grondwaterpeil en aardbevingen als gevolg van de gaswinning is er veel schade ontstaan en staat dit erfgoed van de Graanrepubliek op het punt van instorten. Al jaren hopen ze op hulp van de overheid om het verval te keren.. tevergeefs. De boerderij ligt net buiten het effectgebied van de Groningse aardbevingen en tot grote frustratie van het stel worden de steeds breder wijkende scheuren niet gezien als aardbevingsschade. Daarbij komt dat de boerderij is aangemerkt als Rijksmonument waardoor slopen geen optie is. Uit onmacht hebben ze de boerderij roze geverfd.

“Ik haal alle ramen en deuren uit het pand en geef het terug aan de natuur.” – Annemarie –

Nu, na negen onzekere jaren, is er met hulp van DAAD vanuit rijksoverheid geld ter beschikking gesteld voor restauratie en schadeherstel. In samenwerking met W2N Engineers heeft DAAD een ontwerp gemaakt waarbij de gehele boerderij met achterliggende schuur van een nieuwe fundering wordt voorzien onder de bestaande constructies. Ook de gevels, binnenmuren, vloeren en plafonds worden hersteld of vervangen. Voor de graanopslag wordt op eigen terrein een aparte loods gebouwd, hiervoor werd ook een omgevingsvergunning voor aangevraagd.

Het was van belang dat de subsidie- en de vergunningaanvraag snel en gelijktijdig werden gedaan omdat voor de toekenning van de subsidie de verleende omgevingsvergunning bijgesloten moest worden. Dit is gelukt dankzij de inzet van alle betrokken partijen. Zowel de vergunningsprocedure als het subsidie traject is in slechts een half jaar doorlopen en beiden zijn toegekend.

Naast herstellen wordt de boerderij waar mogelijk verduurzaamd. Het enkel glas wordt vervangen door geïsoleerd monumentglas, de gehele begane grond voorzien van geïsoleerde voorzetwanden en een bijna geheel nieuwe klimaatinstallatie wordt geplaatst. De nieuw te bouwen loods biedt ruimte aan opslag van graan, uien en machines waardoor de huidige boerderijschuur gedeeltelijk getransformeerd kan worden tot dierenpraktijkruimte.

Bekijk de documentaire ‘Huilende Bruiden’ op NPO Doc:
Huilende bruiden – NPODoc.nl

Lees ook:
Subsidie verleend voor roze boerderij

Beelden door: Corné Sparidaens

Meer weten? Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Subsidie verleend voor roze boerderij

De GRRG-subsidie voor het herstel van de monumentale Oldambtster ‘roze’ boerderij in Drieborg is officieel toegekend. Dankzij de inzet van alle betrokken partijen is zowel de vergunningsprocedure als het subsidie traject binnen de uitzonderlijk korte periode van slechts een half jaar doorlopen.

Ruim negen jaar verkeerden de eigenaars in onzekerheid, omdat hun 158 jaar oude boerderij net buiten het effectgebied van de Groningse aardbevingen lag. In die tijd zijn de scheuren in de buitengevels en binnenmuren vergroot, zijn er lekkages opgetreden en is de verzakkingsproblematiek verergerd.

Om in aanmerking te komen voor de GRRG-subsidie die de langverwachte herstelwerkzaamheden mogelijk zou kunnen maken, diende eveneens op tijd een omgevingsvergunning te zijn verleend. Dat dit gelukt is, is te danken aan de grote inzet van de DAAD bouwkunde en restauratie afdeling, de constructeurs van W2N en de intensieve betrokkenheid van de Provincie Groningen, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Erfgoedcommissie en de Gemeente Oldambt.

In het gemaakte ontwerp wordt de gehele boerderij met kelder en achterliggende aangrenzende schuur voorzien van een nieuwe fundering onder de bestaande constructies. Tevens worden de gevels, binnenmuren, vloeren en plafonds hersteld of vervangen. Voor de graanopslag zal zeer waarschijnlijk een aparte loods worden gebouwd, waarvoor eveneens een omgevingsvergunning is verleend.

Onze dank gaat uit naar alle collega’s en alle overige betrokken partijen die er voor hebben gezorgd dat dit monumentale erfgoed nu voor de toekomst behouden kan worden.

Wil je meer weten over onze restauratie projecten ?
Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Categorie: Aardbevingsgebied