Restauratie Archieven - DAAD Architecten

Restauratie ‘Sixtijnse kapel van het noorden’

De imposante kruiskerk van Noordbroek wordt vanwege de rijke muur- en gewelfschilderingen wel de ‘Sixtijnse kapel van het noorden’ genoemd.

Deze schilderingen kwamen grotendeels bij een restauratie in de jaren ’70 vanonder een laag witkalk weer tevoorschijn. De oudste, uit 1350, bestaan uit zeldzaam vroege ornamenten. Een tweede reeks uit de late 15e eeuw, kenmerkt zich door verfijnde figuratieve schilderingen. Samen vormen ze een harmonieus geheel.

Intussen zijn we bijna een halve eeuw verder en verkeren de schilderingen in een slechte staat. Veel muurschilderingen bladderen af en de gewelfschilderingen vertonen zorgwekkende beschadigingen door onthechte pleister- en verflagen. Ook aardbevingsschade, zichtbaar in scheuren, heeft zijn tol geëist waardoor herstel van voeg-, metsel- en stucwerk noodzakelijk is.

In opdracht van de Groninger Kerken is door DAAD onder leiding van Bindert Kloosterman een restauratieplan opgesteld waarbij de focus ligt op het herstel van deze kwetsbare muur- en gewelfschilderingen.

Projectleider Erwin van der Veen verzorgde namens DAAD de subsidie- en vergunningaanvragen en houdt toezicht tijdens de uitvoering van de werkzaamheden.

Het bouwkundige herstelwerk wordt uitgevoerd door Bouwmaatschappij Vuurboom BV in samenwerking met Oudman | Stukadoor & restauratiewerken en Bouwservice Boonstra.

Voor de restauratie van de muur- en gewelfschilderingen is OUOU Restauratoren & muurschilderingen aangesteld. Afbladderende verf wordt geconsolideerd en beschadigde delen worden nauwkeurig gerestaureerd, waarbij de nadruk ligt op het conserveren van alle schilderingen zoals deze nu zichtbaar zijn.

Deze doordachte aanpak is essentieel om de historische schilderingen voor de toekomst te behouden. Inmiddels vullen de steigers het transept (dwarsbeuk) van het gebedshuis en wordt er met engelengeduld aan de schilderingen gewerkt.

Bekijk ook de aflevering van KRO-NCRV binnenstebuiten:
Jasmijn restaureert met engelengeduld schilderwerk op historische muren

Meer weten? Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

‘Huilende Bruid’ wordt hersteld en verduurzaamd

De onlangs verschenen documentaire ‘Huilende Bruiden’ van Tom Tieman vertelt het verhaal over de teloorgang van de statige herenboerderijen in Oost-Groningen. Boerenkathedralen, de een nog mooier en groter dan de ander. Het rijke uiterlijk danken ze aan de ongekende welvaart ten tijde van de Graanrepubliek in de 19e eeuw. Nu dreigen veel van deze monumentale boerderijen te verkommeren tot onbewoonbare ruïnes. Één van die bruiden is de Oldambtster boerderij van Boelo en Annemarie te Drieborg.

‘Te groot om te bewaren, te kostbaar om weg te doen’
In juni 2023 kreeg DAAD opdracht om de GRRG-subsidie aan te vragen voor de monumentale boerderij van Boelo en Annemarie. Boer Boelo ten Have is de 6e generatie van zijn familie die op de boerderij woont en werkt. Maar door daling van het grondwaterpeil en aardbevingen als gevolg van de gaswinning is er veel schade ontstaan en staat dit erfgoed van de Graanrepubliek op het punt van instorten. Al jaren hopen ze op hulp van de overheid om het verval te keren.. tevergeefs. De boerderij ligt net buiten het effectgebied van de Groningse aardbevingen en tot grote frustratie van het stel worden de steeds breder wijkende scheuren niet gezien als aardbevingsschade. Daarbij komt dat de boerderij is aangemerkt als Rijksmonument waardoor slopen geen optie is. Uit onmacht hebben ze de boerderij roze geverfd.

“Ik haal alle ramen en deuren uit het pand en geef het terug aan de natuur.” – Annemarie –

Nu, na negen onzekere jaren, is er met hulp van DAAD vanuit rijksoverheid geld ter beschikking gesteld voor restauratie en schadeherstel. In samenwerking met W2N Engineers heeft DAAD een ontwerp gemaakt waarbij de gehele boerderij met achterliggende schuur van een nieuwe fundering wordt voorzien onder de bestaande constructies. Ook de gevels, binnenmuren, vloeren en plafonds worden hersteld of vervangen. Voor de graanopslag wordt op eigen terrein een aparte loods gebouwd, hiervoor werd ook een omgevingsvergunning voor aangevraagd.

Het was van belang dat de subsidie- en de vergunningaanvraag snel en gelijktijdig werden gedaan omdat voor de toekenning van de subsidie de verleende omgevingsvergunning bijgesloten moest worden. Dit is gelukt dankzij de inzet van alle betrokken partijen. Zowel de vergunningsprocedure als het subsidie traject is in slechts een half jaar doorlopen en beiden zijn toegekend.

Naast herstellen wordt de boerderij waar mogelijk verduurzaamd. Het enkel glas wordt vervangen door geïsoleerd monumentglas, de gehele begane grond voorzien van geïsoleerde voorzetwanden en een bijna geheel nieuwe klimaatinstallatie wordt geplaatst. De nieuw te bouwen loods biedt ruimte aan opslag van graan, uien en machines waardoor de huidige boerderijschuur gedeeltelijk getransformeerd kan worden tot dierenpraktijkruimte.

Bekijk de documentaire ‘Huilende Bruiden’ op NPO Doc:
Huilende bruiden – NPODoc.nl

Lees ook:
Subsidie verleend voor roze boerderij

Beelden door: Corné Sparidaens

Meer weten? Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Monumentencluster ’t Zandt wordt gerestaureerd

Het centrum van het ’t Zandt krijgt een nieuwe impuls. Door twee opgaven te combineren zal het monumentencluster wederom het centrale ontmoetingspunt worden van het Oost-Groningse dorp. Op 24 oktober werd de bouw officieel gestart.

De hekken voor het vervallen monumentencluster in het hart van ‘t Zandt vormden jarenlang een troosteloze aanblik. Een plan voor de restauratie van de voormalige herberg, de bakkerij met schuur en het poortgebouw was er in de krimpregio niet. Een koppelkans deed zich voor, toen versterking ook voor het Dorpshuis noodzakelijk bleek.

De betrokkenheid van DAAD Architecten bij deze opgave stamt al uit 2015, toen we in opdracht van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een onderzoek deden: Levende Monumenten in een Leefbare Regio. In werkateliers werden potentiële kansen voor het cluster verkend, van B&B tot expositieruimte.

In 2018 werd DAAD gevraagd een haalbaarheidsstudie te maken voor de herbestemming van het cluster tot dorpshuis. Door de kosten van de versterking van het huidige dorpshuis te laten vervallen en in te brengen in de herbestemming is grootschalige versterking, restauratie en verduurzaming mogelijk.

Het Dorpshuis krijgt een centrale plek in het dorp in de vroegere herberg, met op de verdieping een beheerderswoning. Het poortgebouw zal worden voorzien van een nieuwe entree met café-functie. In de te vergroten schuur van de boerderij zal een nieuwe multifunctionele zaal worden gerealiseerd.

Partners
Arcadis ASSEN
SOCOTEC Beilen
Bouwkundig Bureau JUK Assen
Moedt Bouwbedrijf Sappemeer
Kloeze Installatietechniek
Provincie Groningen

Meer weten? Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Versterking gestart van Landgoed Ekenstein

Net voor de bouwvak is gestart met de versterking en de restauratie van Hotel Landgoed Ekenstein. Deze historische buitenplaats, bestaande uit een park, landhuis, schathoes, dienstwoning en kinderboerderij gelegen ten westen van Appingedam, is van grote cultuurhistorische waarde.

Het hotelgebouw, oorspronkelijk uit de 17^e eeuw is in 1870 in neogothische stijl verbouwd. Aan de noordzijde bevindt zich een van de weinige in Groningen overgebleven Roodbaardparken. In de eerste fase wordt gewerkt aan de sloop en de versterking van het gebouwenensemble. Zo zijn in de kap van het Landgoed de hotelkamers gesloopt, zodat de knooppunten van de kapconstructie kunnen worden versterkt. Het oude monumentale gedeelte van de begane grond blijft hierbij intact.

In het Schathoes, zo geheten naar de ‘schat van de boer’ (zijn veestapel), worden bouwdelen uit de jaren 90 verwijderd, zodat het oorspronkelijke ensemble weer afleesbaar wordt. De voormalige schuren worden voorzien van een nieuwe fundering en kap, de oude gebinten blijven echter behouden. Op basis van een oude pui die tijdens de sloop is aangetroffen zullen de gevels in oude glorie worden hersteld. Het schathoes wordt met respect voor het monument na-geïsoleerd en voorzien van nieuwe klimaatinstallaties.

PARTNERS
Jurriens Noord / Friso Bouwgroep
BAM Bouw & Techniek
NCG
abtWassenaar
STRAKKS Ingenieurs

Meer weten? Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Subsidie verleend voor roze boerderij

De GRRG-subsidie voor het herstel van de monumentale Oldambtster ‘roze’ boerderij in Drieborg is officieel toegekend. Dankzij de inzet van alle betrokken partijen is zowel de vergunningsprocedure als het subsidie traject binnen de uitzonderlijk korte periode van slechts een half jaar doorlopen.

Ruim negen jaar verkeerden de eigenaars in onzekerheid, omdat hun 158 jaar oude boerderij net buiten het effectgebied van de Groningse aardbevingen lag. In die tijd zijn de scheuren in de buitengevels en binnenmuren vergroot, zijn er lekkages opgetreden en is de verzakkingsproblematiek verergerd.

Om in aanmerking te komen voor de GRRG-subsidie die de langverwachte herstelwerkzaamheden mogelijk zou kunnen maken, diende eveneens op tijd een omgevingsvergunning te zijn verleend. Dat dit gelukt is, is te danken aan de grote inzet van de DAAD bouwkunde en restauratie afdeling, de constructeurs van W2N en de intensieve betrokkenheid van de Provincie Groningen, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Erfgoedcommissie en de Gemeente Oldambt.

In het gemaakte ontwerp wordt de gehele boerderij met kelder en achterliggende aangrenzende schuur voorzien van een nieuwe fundering onder de bestaande constructies. Tevens worden de gevels, binnenmuren, vloeren en plafonds hersteld of vervangen. Voor de graanopslag zal zeer waarschijnlijk een aparte loods worden gebouwd, waarvoor eveneens een omgevingsvergunning is verleend.

Onze dank gaat uit naar alle collega’s en alle overige betrokken partijen die er voor hebben gezorgd dat dit monumentale erfgoed nu voor de toekomst behouden kan worden.

Wil je meer weten over onze restauratie projecten ?
Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Pilot Integrale Aanpak Erfgoed van start

DAAD Architecten neemt deel aan de pilot Integrale Aanpak Erfgoed, die op woensdag 6 september feestelijk van start ging in het nabijzijn van staatssecretaris Gunay Uslu van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap, staatssecretaris Hans Vijlbrief van Economische Zaken en Susan Top van Gedeputeerde Staten.

In de pilot, geïnitieerd vanuit de Vereniging Groninger Monumenten Eigenaren wordt een alternatief verkend voor het versterkingsadvies (TVA) van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Bij rijksmonumenten speelt vaak veel meer dan een puur technische opgave. Denk hierbij aan (grootschalig) onderhoud, restauratie, verduurzaming en ruimtelijke aanpassingen.

Het uitgangspunt van de pilot is het geven van meer autonomie aan de eigenaren. Door hen te erkennen als specialisten, komt het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit en mogelijke koppelkansen voorop te staan. Eigenaren met hun (restauratie-)architect spelen daarin een leidende rol.

Inmiddels doen verschillende rijksmonumenten aan de pilot mee. Gedurende de pilot worden de resultaten geëvalueerd om zo de opgedane kennis in te kunnen zetten bij nieuwe versterkingsopgaven.

Wil je meer weten over onze restauratie- en versterkingsopgaven ?
Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Scholten Monument in oude luister hersteld

In het Groningse Stadspark is het Scholten Monument in ere hersteld. Nadat het monument ter nagedachtenis aan de industrieel Jan Evert Scholten (1849-1918) bij een aanrijding zwaar beschadigde, is deze nu compleet gerestaureerd.

In opdracht van de Gemeente Groningen werkte DAAD Architecten in samenwerking met verschillende experts aan het herstel van het gedenkteken met fontein, dat in 1931 ontworpen werd door voormalig stadsbouwmeester J.A. Mulock Houwer. De beelden werden gemaakt door Abraham Hesselink.

Ook voor de aanrijding functioneerde de fontein al jaren niet meer; het bassin deed dienst als bloemenbak. Bij de restauratie is er voor gekozen het gehele monument terug te brengen naar de oorspronkelijke staat (zie foto). Naast dat de fontein is gereconstrueerd en van een nieuwe waterinstallatie werd voorzien, werd er metselwerk, natuursteen en het omringende hekwerk hersteld.

Het middelpunt van het monument wordt gevormd door de sokkel met een buste van Scholten. Deze wordt geflankeerd door twee beelden van kinderen in sportkleding, die geheel gereconstrueerd zijn door de beeldhouwers Serge van Druten en Serge van Druten. De kinderen zijn een verwijzing naar Scholten’s nauwe betrokkenheid bij de ontwikkeling van Stadspark, dat speciaal bedoeld was om de Groningse bevolking meer gelegenheid tot sport en ontspanning te bieden.

Een mooi eindresultaat dat tot stand gekomen is dankzij de prettige samenwerking met de uitvoerende partijen. Dank aan alle betrokkenen!

Betrokken partijen

Gemeente Groningen | afdeling Stadsbeheer
Jurriëns Noord – Friso Bouwgroep
Beeldhouwers De Vuursteen (Marc de Groot) | Serge van Druten | Koen van Velzen
Smederij Dick Norg | Bronsgieterij van der Kleij
Steenhouwerij de Vries
Fonteintechniek Gruppen

Wil je meer weten over onze restauratie projecten ?
Blijf op de hoogte via LinkedIn, Instagram of Facebook .

Kalkoven De Fivel feestelijk heropend

Op 2 juni vond de feestelijke heropening plaats van kalkoven De Fidel in Appingedam. Dankzij de Stichting tot Behoud van Industrieel en Cultureel erfgoed Stad Appingedam (BICSA) werd het industriële monument in ere hersteld.

In een interview met de Noordmannen vertelt DAAD-projectleider Erwin van der Veen over het restauratieproject. “Het is een heel kwetsbaar werk. Uiteindelijk hebben we wel zo’n duizend stenen vervangen. Zou je dat zonder gevoel doen, dan heb je zo 2 m2 metselwerk er uit liggen.”

RTV Noord | Noordmannen, aflevering zondag 28 mei 2023.

De Fivel is de enige nog intacte kalkoven in Groningen, stammend uit 1900. In de oven werd uit schelpen kalk geproduceerd, welke vervolgens in de bouw werd gebruikt bij metsel- en pleisterwerk.

Het rijksmonument gaat op gezette tijden open voor publiek als culturele locatie.

Lees hier meer over het restauratieplan.

Betrokkenen
Stichting tot Behoud van Industrieel en Cultureel erfgoed Stad Appingedam (BICSA)
Museum Stad Appingedam
Friso Bouwgroep (Jurriëns Noord)

Categorie: Restauratie